طرح پیشنهادی برای تشکیل کانون های مطالعاتی در دانشگاه ها

در تبیین سیر مطالعاتی و منابع مطالعاتی مورد نیاز برای فرآیند تربیتی-فکری تبدیل مسلمان شناسنامه ای به مسلمان شناختی

در ابتدا مقدمه ای درباره دلایل و لزوم ایجاد هسته های مطالعاتی در دانشگاه ها و مدارس را بیان می کنیم.

اگر مسیر زندگی را از نظر ادراک به سه دوره تقسیم کنیم

1.دوران کودکی دوران ادراک با محوریت حس است

2.دوران نوجوانی که ادراک با محوریت تخیل و وهم است.

3.دوران جوانی ، که سراغاز ادراک با محوریت عقل است.در ابتدای جوانی عقل خام و بی تجربه و فاقد معرفت لازم است.همچنین تخیل کماکان فعال است. 

از نظر مکان تربیت در دوران کودکی فرد تحت تربیت خانواده و سپس مدرسه است.

دوران نوجوانی فرد تحت تاثیر و تربیت گروه همسالان ( بدلیل ایجاد حس استقلال و گرایشات خانواده گریزی و ضد وابستگی )و مدرسه و سپس خانواده است.

در جوانی نیز فرد تحت تاثیر محیط های جدید مانند دانشگاه و گروه همسالان (هم خوابگاهی و هم کلاسی).

 بدلیل ساختار نوین و مدرن جامعه معاصر و اصالت یافتن شهر و ایجاد و بسط ساختارهای اداری و خدماتی و مدیریتی و سبک زندگی مصرفی بدلیل اجرای نسخه های ترجمه ای توسعه ارتقا بصورت عمودی در جامعه و کسب منزلت اجتماعی در کنار اهمیت روزافزون ارزش هایی نظیر قدرت و ثروت منتج از پول و منصب اجتماعی از طریق کسب مدرک دانشگاهی امکان پذیر است.لذا تعیین کننده ارزش افراد پول و سرمایه و قدرت و منصب اداری اجتماعی است که توسط دانشگاه تعیین می شوند.پس ارزش گذاری افراد جامعه مدرن از طریق دانشگاه انجام می شود.

کنکور=>دانشگاه=>مدرک تحصیلی=>شغل =>پول- مقام=>منزلت اجتماعی=>رفاه اقتصادی=> خوشبختی عرفی(اصالت لذت)

در نمودار فوق کنکور دروازه ورود منتهی به این قرائت عرفی از خوشبختی تعریف می شود.

مشاغل خارج از مسیر دانشگاه شامل مشاغل تولیدی و آزاد مانند شغل های سختی همچون کشاورزی،دام پروری، تولیدی و فنی حرفه ای ، در فرهنگ عرف و غالب و البته غیر رسمی مشاغل مزدوری، عمله گی و فاقد امنیت شغلی بحساب می آیند.

از نظر نگاه و عملکرد دولتها، نهاد دولت بدلیل ساختارهای مدرن جهان سومی و کپی و ترجمه ای دارای عملکرد ضداستقلال و ضد تولید و در جهت واردات(تحت لوای شعار رفاه و اتصال به اقتصاد جهانی) و  اقتصاد وابسته به کشورهای متروپل بجهت اقتصاد استعماری و  تک محصولی (نفت) است.

لذا مسیر ماقبل کنکور کاملا در مغناطیس اهمیت و عملکرد سرنوشت ساز کنکور قرار می گیرد و این مجموعه طوری ایحاد و تنظیم میشود که موفقیت در کنکور را نتیجه بدهد.خانواده هزینه و سرمایه گذاری با محوریت موفقیت در کنکور قرار می دهد. همچنین تعریف عرف از موفقیت در کنکور شامل قبولی در رشته های پردرامد مهندسی و تجربی مانند پزشکی داروسازی و دندانپزشکی است.رشته های فرهنگ ساز و مدیریت جامعه بر پایه علوم انسانی درجه سوم و غیر درامد زا و با منزلت اجتماعی نازل تلقی تلقی میشود.

مدارس و برنامه عملی آموزش و پرورش خود را در این مسیر قرار می دهد.لذا مسایل تربیتی و اخلاقی بصورت فضل و اضافه درامده و فرعیات و ذوقیات و درجه دو حساب میشود چون درامد زا نیست و قابلیت ارتقا اجتماعی در ساختار اجتماعی جدید و سرمایه محور رو ندارد.

بی شک این اصالت اموزش به جای پرورش و تربیت و اخلاق تبعات خطرناکی برای اینده جامعه اسلامی خواهد داشت..

به عنوان یک جامعه در حال تکامل اسلامی شاید یکی از مهمترین فرایندها و اهداف تربیتی تبدیل مسلمان شناسنانه به مسلمان شناختی است.در این میان محیطهای تربیتی با وضعیتی که توصیف شد در این فرایند تبدیلی در وضعیت بازدهی کم و ناکارامد و حتی منحرف کنده به سر می برند  و نیازمند بازتولید با توجه به اهداف و فرایند های تبدیلی اسلام هستند نه سلیقه عرف و رسوبات تاریخی و غبارهای وارداتی.

از میان ابزار های معرفتی با توجه به محتوای دین اسلامی که هسته اصلی ان کتاب است.نه مدیا و تصویر در جهان معاصر مدرن. عقل گرامی ترین خلقت خدا و رسالت پیامبران احیا عقل های دفن شده بیان شده است.

عقلانیت منتج از ان عقلانیت فطرت محور است. نه عقلانیت غریزه گراست(عقلانیت غربی و مدرن بر پایه انسان شناسی مادی و داروینی و حیوان گرا و غریزا گرا بعنوان رکن وجودی حیوان و ارضا غرایز و لذت مادی هدف زندگی این انسان-حیوان است) در این میان دانشگاه بدلیل ساختارهای کپی و ناقص و دارای عملکرد و ماهیت سکولار است و توان تربیتی در جهت پرورش عقلانیت فطرت محور و عقلانیت توحیدی را ندارد..

مگر اینکه فرد مراقبه و محافظت داشته باشد. که این نیز امری فردی و شخصی است .ساختار و محیط به او کمک ناچیزی می کند.که این گروه اقلیت هستند.خروجی ساختار نیستند.و این رگه پیشرو و فرهیخته و متقی در همه احوال و دوره ها وسلسله های زمانی وجود داشته اند.لذا نیازمند بهینه سازی محیط دانشگاه ها تا سر حد امکان هستیم تا این خلا در اجرای فرایند تبدیل مسلمان شناسنامه ای به شناختی است چراکه در کارویژه دانشگاه های نسل جدید تعریف نشده است. و خود ساختار دانشگاه درگیر مسایل و اهداف کارویژه های خود است مانند رفع مشکلات صنعت و تکنولوژی .

در این میدان دو هدف در دستور کار فرهنگی قرار میگیرد. ایجاد عادت مطالعه و احساس نیاز به کتاب و مطالعه و عطش مطالعه و نیز افزایش محتوای اگاهی معرفتی افراد و اشنایی نظری به مبانی و و روش خودسازی جهان بینی جامعه سازی تحلیل مسایل جامعه از منظر و معیارهای الهی و اسلامی و ترسیم نقشه پیشرفت فردی و اجتماعی در هر دو دنیا.که این مهم در سایه تهیه امکانات و ملزومات و مربیان به عزم و اراده و توفیق هدایت خداوند تعالی تبارک بستگی دارد.

بدلیل ساختارهای کپی و ناقص و هجمه رسانه ای و مشهورات مکتوب و مشهود مدرن و جهانی شده و غلبه ارزش های مادی اخلاق و خودسازی و کسب فضیلت از کارویژه های دانشگاه قرار ندارد.لذا نیازمند ساختارهای هرچند موقت و مختص دوران گذار و خودجوش و خارج سیستمی برای ایجاد فضای معرفتی و مستعد کسب معرفت و ارتقا اخلاقی بشود.

تهیه منابع معرفتی و ایجاد هسته های مطالعاتی و برنامه ریزی  مدون و سیرهای مطالعاتی در بازه های زمانی چهار و شش و هفت ساله اولین قدم لازم و ضروری است

نگارنده برای ساختارهای این هسته های مطالعاتی و منابع  مورد استفاده با توجه به فرایند تربیتی شرح داده شده در نامه ۳۱ نهج البلاغه بعنوان فرایند تربیتی انجام شده برای ترییت حضرت امام حسن مجتبی.ع. توسط حضرت علی.ع. را پیشنهاد میکند. 

این برنامه و منابع تربیتی را در این فراز از نامه نهج البلاغه بازخوانی میکنیم:

تصمیم گرفتم [بر اساس این تجربه‌ها] تربیت تو را آغاز کنم؛
درست همین حالا که تو در اوج زندگی هستی و در آستانه رویارویی با جهان؛
همین حالا که نیتت سالم است و درونت صاف و پاک.


تصمیم گرفتم تربیتت را با کتاب خدا و تفسیرش شروع کنم؛ با احکام اسلام و حلال و حرام‌ها و خواستم چیزی غیر اینها نگویم.
بعد ترسیدم مکتب‌ها و شبهاتی که برای مردم، به خاطر هواهای نفسانی و اندیشه‌های باطلشان پیش آمده، حقیقت را از چشم تو هم مثل همان مردم، بپوشاند؛
پس برخلاف میل قلبی‌ام، تو را از اندیشه‌ها ی دیگر هم آگاه می‌کنم؛


چون به یقین رسیدنت را بیش از این دوست دارم که تسلیم امری شوی که در آن، از مهلکه‌ها و شبهه‌ها در امان نیستی.
به این امیدم که در مسیر این تجربه‌ها، خدا، تو را به رشد برساند
و تا مسیر معتدل و راست، راه ببرد.

با توجه به متن محتوای تربیتی شامل دو جز مهم است. تقدم و تاخر این ارایه محتوا نیز بسیار مهم است چراکه شاکله فکری فرد را بر ان پایه ایجاد میشود.

این دو جز شامل ابتدا معرفت دین و تفسیر قران و سپس شناخت مکاتب باطل.

اولویت خودشناسی و هستی شناسی و جامعه شناسی قران محور کاملا مشخص است. اولویت تربیت شناخت قرانی همه چیز و همه کس است.تاریخ ،جامعه، زندگی همه در پرتو نگاه وحیانی قرانی باید شکل بگیرد.تفسیر قران جز الزامی این محتوای فرهنگی و تربیتی است.

بر پایه این دو جز حق شناسی و باطل شناسی کتابهای هسته اصلی کانون های مطالعاتی پیشنهادی برای تبدیل فرایند مسلمان شناسنامه ای به مسلمان شناختی را معرفی و مرور می کنیم.حداقل مطالعه نیز تعیین شده است.

قدم اول شناخت و حرکت در مسیر تکامل و تعالی خودشناسی قرانی است.کتابهای قدم اول در خودشناسی قرانی:

کتاب های  آشتی با خدا از طریق اشنایی با خودراستین - هدف حیات زمینی ادم / استاد اصغر طاهر زاده-انتشارات لب المیزان

کتاب شرح صراط: شرحی بر کتاب صراط (اثر مرحوم استاد علی صفایی حائری) / موسسه جهادی

کتاب مسولیت و سازندگی- کتاب رشد- کتاب نامه های بلوغ: استاد علی صفایی حایری

سخنرانی ها: بهترین مجموعه برای خودشناسی و خودسازی مجموعه سخنرانی های "تنها مسیر" استاد پناهیان که در فرصت دانشجویی بهترین زمان برای استفاده این مجموعه گفتار است و برای دسترسی و استفاده دانشجویان ، کانون های مطالعاتی باید اقدام کنند و بعنوان حداقل خوراک فرهنگی مطلوب به دانشجویان حتی در صورت عدم مطالعه رسانده شود و تبیلغ شود.

حداقل مطالعه: آشتی با خود راستین و کتاب شرح صراط

حکمت عبادات

در بحث عمق بخشیدن به عبادات و مناسک مذهبی با توجه به شروع سن تکلیف از نوجوانی و عدم توضیح و تشریع ماهیت و فلسفه عبادات اصلی فردی مانند روزه و نماز نیازمند مطالعه در این زمینه نیز هستیم که برای مطالعه حداقلی در این باره کتابهای زیر پیشنهاد می شود:

نماز: چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟/ استاد پناهیان/انتشارات بیان معنوی

روزه: شکوه امر خدا / استاد پناهیان/انتشارات بیان معنوی

کلیت عبادات: کتاب حکمت عبادات / ایت الله جوادی املی

کتاب رابطه "عبد و مولا" / استاد پناهیان/ انتشارات بیان معنوی

 کتاب های مطالعه بیشتر: مجموعه آثار استاد صفایی و استاد طاهرزاده و کتاب زندگی ایده ال و ایده ال زندگی  و کتاب هدف زندگی استاد علامه حعفری-شرح جنود عقل و جهل امام خمینی (ره)

در حوزه اسلام شناسی و معارف اهل بیت کتابهای حداقلی برای مطالعه ، مجموعه اثار حسن رحیم پور : کتاب حضرت علی و شهر بی ارمان / انقلاب مهدی.عج. انقلاب به توان ده/امام حسین و عقل سرخ. و آثار حجت الاسلام پناهیان

و کتابهای استاد شهید مطهری در این حوزه بعنوان مطالعه حداقلی از اثار ایشان :انسان کامل، سیری در نهج البلاغه. سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، عدل الهی، حماسه حسینی و مجموعه جهان بینی اسلامی و آزادی معنوی. که در این میان جهان بینی اسلامی و انسان کامل و عدل الهی بسیار راه گشاست.

بعنوان منبع سبک زندگی روزانه زیست مسلمانی و مطابق شریعت اسلامی و تنظیم روابط چهارگانه با خدا، خلق،خلقت و محیط زیست و خود کتاب ارزنده مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی توصیه میشود. همچنین بعنوان آشنایی و دسترسی دانش جویان به راهنما سبک زندگی روزانه و استفاده از فرصت زندگی دانشجویی برای ایجاد عادات زیست مومنانه و اسلامی بصورت شبانه روزی و رعایت سبک زندگی اسلامی و تبدیل شدن به ملکه رفتاری و خلقی  این کتاب بصورت گسترده ، به بهانه های مختلف در مناسبتها و برنامه های فرهنگی توزیع شود یا برای دانشجویان جدیدالورود هدیه شود و یا بصورت مستمر در دانشگاه با تخفیف بفروش برسد.

همچنین از ایشان کتابهای زیر نیز پیشنهاد می شود:کتاب  انسان از اغاز تا انجام / کتاب روش بندگی

سطح تخصصی تر کتابهای تربیتی و نیز شناخت مفاهیم تفکر قرانی ، مجموعه اثار "احمدرضا اخوت" همچون مجموعه کتاب های "دوره های رشد تفکر اجتماعی" است که نحوه تربیت شاکله طیبه انسان را بر اساس نعارف مکتب اهل بیت برای اولین بار در حوزه تربیت اسلامی گرداوری کرده است و از این نظر این مجموعه و سایر کتابهای ایشان منحصر بفرد است.و مطالعه آنها برای علاقه مندان به معرف قرانی و معارف اهل بیت بصورت نظام مند اکیدا توصیه می شود.

در حوزه اخلاق و خودسازی بعنوان قدم اول مطالعاتی در جهت استفاده از فرصت دانشجویی جهت خودسازی مجموعه کتابهای آیت الله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی از انتشارات مصابیح الهدی پیشنهاد می شود:

مجموعه رسائل بندگی :جلد اول :دفتر دل / رسائل بندگی: جلد دوم : حب به دنبا

مجموعه ادب الهی: کتاب اول: تادیب نفس – کتاب دوم مبانی تربیت-کتاب سوم : تربیت فرزند

مجموعه سلوک عاشورایی

همچنین مجموعه کتابهای "مواعظ" آیت الله حق شناس

حداقل مطالعه: مجموعه مواعظ و کتاب تادیب نفس

بی تردید تبلیغ و توزیع و سعی بر انس و همراهی با محتوای کتابهای اخلاقی علما  در طی دوران دانشجویی در کنار فعالیتهای و مراسم های مذهبی منظم و هفتگی دستاورد بسیار مهمی از نظر اخلاقی و تربیتی محسوب می شود.

آثار رهبر فرزانه انقلاب اسلامی حضرت ایت الله خامنه ای تامین کنده و جامع هر دو مبحث حق شناسی  و باطل شناسی است. همچنین اکثر کتابهای تدوین شده مجموعه گفتارهای ایشان است لذا کتابهای روان و ساده در عین داشتن محتوا و عمق مناسب می باشد.لذا برای شناخت گفتمان انقلاب و نیز اسلام شناسی بر اساس مقتضیات زمان و نیز اشنایی با ابعاد فرهنگی انقلاب اسلامی اثار رهبری مطالعه لازم و ضروری است.پیشنهادات تهیه مجموعه کامل این اثار است.الویت های مطالعه:

کتاب انسان دویست و پنجاه ساله / طرح کلی اندیشه اسلامی/ دغدغه های فرهنگی / خانواده/ توهم سلطه.

مطالعه حداقلی و اولویت مطالعه: کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی – کتاب  انسان دویست و پنجاه ساله - کتاب دغدغه های فرهنگی است.

از میان کتابهای امام خمینی بعنوان انسان طراز اسلامی و تجلی اسلام ناب در در عصر معاصر پیشنهاد تهیه مجموعه صحیفه امام برای کانون های مطالعاتی است. حداقل مطالعه از مجموعه جلد اخر در شناخت و خطر اسلام امریکایی برای استحاله انقلاب اسلامی و انحراف آن مسیر است.همچنین در شناخت اسلام امریکایی کتاب "جدال دو اسلام "پیشنهاد می شود.

از مبانی اندیشه اسلامی در کلام امام خمینی و مقدم بر همه امور از جمله تحصیل و حتی هدف و رکن زیست مومنانه  و نیز بعنوان ضرورت و اصل و اساس دینداری خودسازی و تزکیه نفس و جهاد با نفس اماره بعنوان جهاد اکبر است.لذا توصیه اکید ایشان به جوانان اقدام به خودسازی است.قطعا رمز پیشرفت و سربلندی و آبادانی کشور و جامعه نیز همین درمان ریشه امراض و مشکلات توسط خودسازی افراد جامعه است که باعث نزول برکت و نعمت های الهی برای جامعه اسلامی نیز میشود.کتاب های پیشنهادی در این حوزه از ایشان :

خلاصه کتاب شرح جنود عقل و جهل / کتاب خلاصه کتاب چهل حدیث / نشر عروج

کتاب آدم شدن چه مشکل: خودسازی و تربیت نفس در کلام و آثار امام خمینی (ره)  / سید حسین هوشی سادات / نشر نارگل

و کتاب جهاداکبر امام خمینی (ره)  است.

در حوزه شناخت گفتمان اصیل انقلاب اسلامی(بعنوان طلیعه تغییر جهان معاصر و حرکت نهایی به سمت عصر ظهور) از نظر ماهیت و افق ها:

انقلاب اسلامی بازگشت به عهد قدسی از استاد اصغر طاهرزاده .

کتابهای  فردایی دیگر و حلزون های خانه به دوش / شهید مرتضی آوینی 

کتاب هویت و الگو؛ درنگی در هویت ایران امروز و الگوی اسلامی ـ بومی تمدن‏‌سازی / دکتر محمدصادق کوشکی / انتشارات دفتر نشر معارف

کتاب سبک زندگی از دکتر محمدصادق کوشکی / انتشارات دفتر نشر معارف

مطالعه بیشتر و تخصیصی تر :حدیث پیمانه / دکتر حمید پارسانیا

شناخت جریانهای فکری در سطح نظری و عمل در سطح کشور یکی از مهمترین و کاربردی ترین عرصه های مطالعاتی و بصیرت افزایی سیاسی و فرهنگی است. چرا گروه فکری و فرهنگی و سیاسی و اجرایی همه دارای چارچوب و مبانی فکری هستند و با شنات ان مبانی سطح تحلیل فرد از شخص به جریان گسترش می یابد و عمیق تر میشود.افرادی همچون رجل سیاسی، نمایندگان مجلس ،نویسندگان و ناشران ،پایگاه های خبری، اساتید دانشگاه همگی می توان در سه حوزه فکری قرار دارند: حوزه غربگرا ، اسلام گرا و حوزه التقاطی یعنی اسلامگرا غربگرا. که هر کدام یک طیف محافظه کار تا افراطی و رادیکال را شامل میشود.

برای اشنایی و شناخت کلی این جریانات :

 کتاب استمرار انقلاب اسلامی به کدام روایت؟ / مصطفی جمالی / نشر  تمدن نوین اسلامی

 کتاب جریان شناسی فکری معاصر / کانون اندیشه جوان

کتاب بینش تمدنی / استاد میرباقری / انتشارات  تمدن نوین اسلامی

برای مطالعه بیشتر و  تفضیلی : کتاب جریان شناسی فکری معاصر از استاد خسروپناه

 

در حوزه باطل شناسی و شناخت مکاتب باطل بعنوان جزوه دوم و متاخر پس از حق شناسی و اسلام شناسی ، اصلی ترین حوزه مطالعاتی ، حوزه غرب شناسی و شناخت ایدئولوژی مسلط جهانی یعنی لیبرالیسم و مظاهر فرهنگی و اقتصادی و سیاسی و هم ماهیت و تاریخ و مختصات فکری  فرهنگ غرب جدید بویژه سکولاریسم است. حوزه دیگر حوزه استعمارشناسی بویژه استکبار مسلط جهانی یعنی امریکا است لذا نیازمند مطالعات امریکاشناسی جهت شناخت ابعاد نفوذ و استعمار و ابزارهای استعمار نوین است.لذا مطالعات این حوزه در سه قسمت غرب شناسی،امریکاشناسی و استعمارشناسی طبقه بندی می شود.

در حوزه امریکاشناسی بهترین کتاب ، کتاب تاریخ مستطاب امریکا از دکتر محمدصادق کوشکی و اثار اقای میرلوحی همچون یواسراییل و صهیوکراسی و امریکا بدون نقاب همچنین اثر امریکاشناسی دکتر مولانا است.

در حوزه  غرب شناسی مجموعه کتابهای شهریار زرشناس بویژه کتابهای نیمه پنهان امریکا، جهانی سازی، سنجش ایدئولوژی های مدرن، نئولیبرالیسم ایرانی و تهاجم فرهنگی و کتاب تکنوکراسی. و همچنین کتاب مبانی تاریخ و تمدن غرب از شهید مرتضی اوینی و توهم مدرنیته و علل تزلزل غرب از اصغرطاهرزاده

در این میان مطالعه حداقلی اثر مبانی تاریخ و تمدن غرب از شهید اوینی برای غرب شناسی و تاریخ مستطاب امریکا برای امریکا شناسی پیشنهاد می شود.

برای  آگاهی تفضیلی مجموعه سخنرانی موضوعی استاد حسن عباسی با عنوان غرب شناسی. و

مجموعه روایت تفکر، فرهنگ و تمدن از آغاز تا کنون / دوره پنج جلدی / نشر معارف / دکتر کوشکی/ همچنین  این مجموعه برای علاقه مندان مطالعه تاریخ تمدن توصیه می شود.

در حوزه مهم استعمار شناسی و جنگ نرم مجموعه کتابهای زیر پیشنهاد می شود:

کتاب استعمار فرانو / حسن واعظی

انقلاب اسلامی در بوته آزمون: جنگ نرم بیست ساله و فتنه  88 / منوچهر محمدی

موج فتنه: از جمل تا جنگ نرم / کانون اندیشه جوان

شورش اشرافیت علیه جمهوریت / حمیدرضا اسماعیلی 

و کتاب ارتش سری روشنفکران از پیام فضلی نژاد که در حوزه شناخت فعالین و شبکه داخل کشور در حوزه جنگ نرم ضروری است.

مستند "مصاف" در شناخت چکونگی نحوه تغییر فرهنگی و سیاسی کشور از سال 68 تا 88

و مستند "یزدان تفنگ ندارد" درباره نقش رسانه ها در فتنه 88و

مستند "مسخ کامل" درباره تهاجم فرهنگی پیشنهاد می شود.

در حوزه شناخت تاریخ معاصر ایران :

کتاب تاریخ تحولات سیاسی ایران اثر موسی نجفی

کتاب چهل تدبیر: مروری بر مقاطع بحرانی تاریخ جمهوری اسالمی ایران/ علی الفت پور

بازگشت از نیمه راه  بازگشت از نیمه راه: جریان شناسی مخالفت ها با نظام و رهبری جمهوری اسلامی ایران. 14. مروری بر اسناد، اسرار و ناگفته های جاماندگان قافله انقلاب.

راز قطعنامه: چرایی و چگونگی پایان جنگ تحمیلی/ کامران غضنفری / انتشار کیهان

دایرةالمعارف جامع مصور تاریخ جنگ ایران و عراق / تحقیق و تنظیم کتاب: جعفر شیرعلی نیا

نگاه و تحلیل جامعه شناسی برای درک و فهم معضلات اجتماعی و ملموس جامعه لازم و ضروری است و همچنین شناخت اثرات نسخه های توسعه تحت شعار مدرن ساختن کشور بویژه بعد جنگ و تبعات ان بخش دیگری از حوزه قابل تعریف برای شناخت آسیب ها و معضلات کشور است: کتاب های پیشنهادی در این حوزه به شرح زیر است:

کتابهای پرفسور فرامرز رفیع پور :

کتاب توسعه و تضاد و کتاب اناتومی جامعه و کتاب موانع پیسرفت علمی کشور.

مطالعه حداقلی این حوزه: کتاب توسعه و تضاد

نشت نشا و نفحات نفت از رضا امیر خانی

مردم شناسی ایرانی؛ تاملاتی در وضع امروز ایران از ابراهیم فیاض