مقدمه

حداقل شش سال است که رهبری این انقلاب دارد اقتصاد مقاومتی را به عنوان تنها راه حل برون رفت از مشکلات و معضلات کنونی فریاد میزند. این مکتب اقتصادی صرفاً در حد طرح موضوع باقی نمانده و با پیگیری ایشان "سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی" تدوین و بهمن ماه 1392 به سران سه قوه و ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد.

« لازم است قوای کشور بی‌درنگ و با زمان‌بندی مشخص، اقدام به اجرای آن کنند و با تهیه قوانین و مقررات لازم و تدوین نقشه راه برای عرصه‌های مختلف، زمینه و فرصت مناسب برای نقش‌آفرینی مردم و همه فعالان اقتصادی را در این جهاد مقدس فراهم آورند.»[1]

 

اما متأسفانه بار اصلی اجرای این سیاستها متوجه دولتی بود که اساسا اعتقادی به این مکتب اقتصادی نداشت. دولتی که البته در ظاهر همیشه به تحسین و تأیید این سیاستها مشغول بود اما دل در گرو 1+5 داشت و آنچه پیاده می شد غیر از این سیاستها بود.

به وضعیت تولیدکنندگان استان خودمان بنگریم و ببینیم که عملکرد اقتصادی دولت در استان چقدر با سیاستهای اقتصاد مقاومتی انطباق دارد. در این شماره به برخی از مشکلات تولیدکنندگان استان خواهیم پرداخت.

 

1.      بانکها

بانکها در وضعیت فعلی از چند جهت به تولید کشور ضربه میزنند :

1. در شرایطی که تولیدکنندگان شدیدا دچار کمبود نقدینگی هستند نمی توانند روی بانکها حساب کنند چرا که سود تسهیلاتی که بانکها در اختیار تولیدکنندگان میگذارند خیلی بیشتر از سود تولیدکننده در وضعیت فعلی است. لذا تولیدکننده عطایش را به لقایش می بخشند.

2. تسویه تسهیلاتی که تولیدکنندگان قبلا گرفته اند این روزها به کابوس تولیدکنندگان تبدیل شده. روزی که آن تسهیلات گرفته شده وضعیت رونق بوده و تولیدکننده بیش از آن نرخ تسهیلات سود داشته اما اکنون با وضعیت رکود مواجه است. کالایش فروش نمی رود، خریداران طلبش را نمی دهند اما بانک این حرفها برایش مفهوم نیست. پولش را می خواهد آن هم با همان نرخ زمان رونق. اینگونه می شود که یکی یکی قسطهای تولیدکننده عقب می افتد و علاوه بر اصل وام و سودش سروکله جریمه دیرکرد نیز پیدا می شود. نیروهایش را تعدیل (اخراج) می کند. از هر هزینه دیگری تا جایی که می تواند کم می کند اما باز هم فایده ای ندارد. درد بزرگتر این است که از ترس مصادره اموال توسط بانک، اعلام ورشکستگی هم نمی کند و می گوید کارخانه فعال است!

3. در سطح کلان اقتصاد هم بانکها با نرخ تسهیلات بالایی که به سرمایه ها می دهند باعث جذب سرمایه از بورس و عرصه های تولید می شوند. لذا در حالی که عرصه های تولید به شدت تشنه سرمایه است سرمایه ها از آن فرار می کنند و در بانکها تلمبار می شوند.

 

2.      تحریمها

برخی از تولیدکنندگان که به نوعی به اقتصاد بین الملل وابستگی بیشتری داشته اند تحریمها اثرگذاری بیشتری بر آنها داشته. از جمله مهمترین اثرات تحریم می توان به مشکلات تولیدکنندگان در این حوزه ها اشاره کرد :

- تامین مواد اولیه و ماشین آلات

- فروش محصولات تولیدشده

- نقل و انتقال پول با طرف حسابهای خارجی

 

3.      حذف یارانه تولید

سال ... زمانی که قرار شد یارانه ها هدفمند شوند مقرر شد دولت آن یارانه ای را که به صورت غیرمستقیم پرداخت میکرد را به صورت نقدی به سرپرستان خانوار و تولیدکننده ها بپردازد. اما با اجرای این قانون باز هم سر تولید بی کلاه ماند و دولت به دلیل کمبود بودجه از پرداخت سهم یارانه تولیدکننده ها خودداری کرد. نتیجه این شد که هزینه های تولید شدیدا افزایش یافت. برق، بنزین، گاز و دیگر مواردی که قبلا تولیدکننده به صورت یارانه ای مصرف میکرد حالا باید با قیمت های آزاد بخرد. افزایش هزینه تولید یعنی افزایش قیمت کالای نهایی و این یعنی کاهش قدرت رقابت پذیری محصولات داخلی و همینطور کاهش فروش و سود و...

 

4.      قوانین پیچیده و متغیر

تولیدکننده از زمانی که تسهیلاتی دریافت می کند، سرمایه گذاری می کند و تا زمانی که آن سرمایه گذاری به سودآوری تبدیل شود به ثبات قوانین در یک بازه زمانی نیاز دارد که متأسفانه اکنون اینگونه نیست. گاهی ظرف مدت چند روز قانونی وضع می شود که محیط کسب و کار آن تولیدکننده را بکلی به هم میریزد.

 

5.      رکود بازار

متأسفانه وضعیت رکود در بازار باعث فروش نرفتن کالاهای بسیاری از تولیدکنندگان شده. این وضعیت دلایل متعددی دارد. برخی از عواملی که باعث تقویت وضعیت رکود در کشور شده بدین قرار است :

1. وضع سیاستهای انقباضی دولت جدید از ابتدای روی کار آمدنش

2. سردرگمی تولیدکننده ها و مصرف کننده ها در خلال مذاکرات هسته ای

متأسفانه برخلاف سیاستهای اقتصاد مقاومتی که توجه به داخل و رفع موانع داخلی تولید و اقتصاد را توصیه می کند، دولت یازدهم سعی دارد از طریق مذاکره و آنگاه رفع تحریم ها رونق را به بازار برگرداند. روندی که طی 2 سال اخیر هم تولیدکننده ها و هم مصرف کننده ها را در حالتی از سردرگمی قرارداده. اینکه بالاخره اینهمه مذاکره به چه نتیجه ای ختم خواهد شد؟ تحریم ها برداشته می شود، نمی شود، آینده بازار چگونه خواهد بود، دغدغه بسیاری از فعالان عرصه اقتصاد است.

3. وضعیت شکننده رفع تحریم ها در برجام

اکنون که بعد سالها مذاکره برجام تصویب شد همه منتظر رفع تحریم ها هستند. اما متأسفانه با اجرا شدن برجام باز هم بسیاری از تحریم ها پابرجا خواهد ماند. علاوه بر آن نقاط شکست متعددی در این سند وجود دارد که طرفهای غربی به راحتی و در کوتاه ترین زمان ممکن می توانند تمام تحریم های گذشته را بعلاوه تحریم های جدید دوباره سرجایش برگردانند. این وضعیت باعث شده بازار نسبت به رفع تحریمها و بهبود شرایط به دیده تردید بنگرد و اقدامات خود را به صورت کوتاه مدت برنامه ریزی کند.

 

مجموعه این عوامل فشار سنگینی را بر تولیدکنندگان استان وارد کرده تاجایی که بسیاری از واحدهای تولیدی تعطیل شده اند و نیز کارگران زیادی اخراج شده اند. اگر مبنا را آمارهای قدیمی موجود بر روی سایت اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان نیز قرار بدهیم، وقتی صحبت از ورشکستگی واحدهای تولیدی استان می شود صحبت از سرنوشت شغلی 10,750 نفر نیروی کار فعال است که هریک نان آور خانه ای هستند. صحبت از سرنوشت 165 میلیارد تومان سرمایه تولیدکنندگان استان است. در شماره آینده بر اساس شاخصهای اقتصاد مقاومتی به ذکر چند نکته درباره عملکرد مسئولین مربوطه در این وضعیت می پردازیم.

 


[1] . بخشی از متن ابلاغیه رهبر انقلاب درخصوص "سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی" به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام مورخ 29/11/92